Πέμπτη 3 Σεπτεμβρίου 2009

Ζητείται ελπίς...

Οι νεοφιλελεύθερες ιδέες που κυριάρχησαν παγκοσμίως τις τελευταίες δεκαετίες είναι νεκρές. Ευαγγελιστές τους ήταν ο Μίλτον Φρίντμαν από τις ΗΠΑ και ο Φρίντιχ φον Χάγιεκ απ’ την Ευρώπη. Ήταν η αντεπανάσταση στην κεϋνσιανή επανάσταση του 1930 που είχε θεμελιώσει τον κρατικό παρεμβατισμό και το κράτος πρόνοιας.

Οι νεοφιλελεύθερες ιδέες, με σύνθημά τους το «λιγότερο κράτος» επικράτησαν σταδιακά, πρώτα στην πανεπιστημιακή κοινότητα και στη συνέχεια στην πολιτική πράξη. Δοκιμάστηκαν πρώτα στο πολιτικό πειραματικό εργαστήριο της Λατινικής Αμερικής (με καταστροφικές για την κοινωνική συνοχή συνέπειες) και στη συνέχεια (δεκαετία του 1980) στις ΗΠΑ του Ρήγκαν και στην Αγγλία της Θάτσερ.

Στη δεκαετία του 1990 πολλές κεντροαριστερές κυβερνήσεις κλήθηκαν να κυβερνήσουν στα πλαίσια ενός ασφυκτικού πολιτικο-οικονομικού πλαισίου: απελευθέρωση αγορών, λιγότερο κράτος, ευελιξία αγοράς εργασίας, περιορισμένη δημοσιονομική πολιτική.

Κλίντον, Μπλερ, Σρέντερ, Ζοσπέν, Σημίτης, έπεσαν όλοι θύματα της σαρωτικής ισχύος του οικονομικού συντηρητισμού. Η πολιτική τους αποτέλεσε μια αντιστροφή της «σοσιαλμανίας» των δεξιών κομμάτων μερικές δεκαετίες νωρίτερα…

Σήμερα ζούμε μια εντελώς διαφορετική πραγματικότητα. Έγινε κατανοητό πως «μοντέλα» όπως ο «τέλειος ανταγωνισμός», οι «ορθολογικές προσδοκίες», οι «αποτελεσματικές αγορές» κλπ δεν ανταποκρίνονται στην ζωντανή πραγματικότητα.

Το αντίπαλο δέος, ο κεϋνσιανισμός, εμπλουτισμένος πλέον με μεγάλη θεωρητική και εμπειρική εργασία, προσφέρει επαρκέστερη εξήγηση για το τι πραγματικά συμβαίνει στην οικονομία. Γιατί αποκαλύπτει πως στην πράξη ο ιδιωτικός τομέας προτιμάει όχι τον ελεύθερο ανταγωνισμό αλλά τις πρακτικές του αθέμιτου ανταγωνισμού και τη δημιουργία ολιγοπωλίων ή καρτέλ!

Η απελευθέρωση χωρίς επαρκή εποπτεία παράγει διαρκώς σκάνδαλα, η διάλυση του κράτους πρόνοιας κλονίζει επικίνδυνα τη μεσαία τάξη, οι «ιδιωτικές υπερεπενδύσεις» μπορούν να κατασπαταλήσουν τεράστια ποσά που δεν θα μπορούσε να φανταστεί ο φανατικότερος κρατικιστής…

Στην Αμερική κυριαρχούν πλέον οι «αιρετικοί» οικονομολόγοι (Στίγκλιτζ, Κρούγκμαν, Τζέιμς Γκαλμπρέιθ κ.ά.) που εκτοπίζουν δυναμικά τη «νεοφιλελεύθερη ορθοδοξία». Με καταιγιστικό ρυθμό συγκροτείται ένα νέο πλαίσιο οικονομικών ιδεών που θα διαμορφώσει την πολιτική στις προσεχείς δεκαετίες.

Δεν υπάρχουν σχόλια: