Γιατί ο ελληνικός στρατός εισέβαλε στην Αλβανία το 1940;

Στις 13 Νοεμβρίου 1940 οι εισβολείς Ιταλοί εκδιώκονται απ' το ελληνικό έδαφος.
Τη στιγμή αυτή ο Μεταξάς παίρνει μια απ' τις πλέον αμφιλεγόμενες αποφάσεις της ελληνικής ιστορίας: διέταξε κατά μέτωπο επίθεση στις ιταλικές δυνάμεις και εισβολή του ελληνικού στρατού στο αλβανικό έδαφος.
Η απόφαση φαίνεται, εκ πρώτης όψεως, παράδοξη. Ο ψοφοδεής Μεταξάς, που κατηγορούσε το Βενιζέλο για την αποστολή του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη το 1919 δεν μπορεί ξαφνικά να μετατρέπεται σε "λιοντάρι της Πίνδου"!
Αυτός που δεν τόλμησε να αποκαλύψει την εθνικότητα του υποβρυχίου που βύθισε την "Έλλη" τρεις μήνες νωρίτερα, ξαφνικά φαίνεται αποφασισμένος να δώσει στους Ιταλούς το "τελειωτικό χτύπημα"...
Η απόφαση αυτή από πολιτικο-στρατιωτική άποψη είναι, φαινομενικά, εντελώς παράλογη! Η μικρή και αδύναμη Ελλάδα επιτίθεται όχι μόνο στην Ιταλία αλλά και στον αήττητο και πανίσχυρο Άξονα! Ακόμα κι αν ο ελληνικός στρατός "έριχνε στη θάλασσα τους Ιταλούς" (κάτι, φυσικά, αδιανόητο) ήταν βέβαιο πως η Γερμανία θα επενέβαινε άμεσα και δυναμικά (όπως και έγινε).
Ας προσπαθήσουμε, τώρα, να ερμηνεύσουμε την φαινομενικά "παράλογη" απόφαση του Μεταξά:
Κατ' αρχήν να δούμε ποιους συνέφερε η συνέχιση του ελληνο-ιταλικού πολέμου. Φυσικά, η σκέψη όλων μας πάει αμέσως στην Αγγλία...
Οι Άγγλοι όχι μόνο ήθελαν αλλά και πίεζαν την ελληνική κυβέρνηση να πολεμήσει τους Ιταλούς "μέχρις εσχάτων"! Προτιμούσαν να σκοτώνονται οι Έλληνες φαντάροι στην Αλβανία παρά οι Εγγλέζοι στη Βόρεια Αφρική! Δεν τους ενδιέφερε να σώσουν την Ελλάδα αλλά να πλήξουν την Ιταλία!
Το αλβανικό μέτωπο είχε καθηλώσει σημαντικές ιταλικές δυνάμεις, που, διαφορετικά, θα είχαν μεταφερθεί στην Αφρική εναντίον των Βρετανών .Οι τελευταίοι επεδίωκαν και μια στρατιωτική επέμβαση των Γερμανών στα Βαλκάνια που θα μείωνε τις γερμανικές πιέσεις στη μητροπολιτική Αγγλία και στα υπόλοιπα μέτωπα.
Ο βασιλιάς Γεώργιος, σταθερά αγγλόφιλος, ήταν σαφώς υπέρ της ελληνικής επίθεσης στην Αλβανία.
Ο Μεταξάς, όμως; Εδώ τα πράγματα μπερδεύονται αρκετά. Σίγουρα είχε συμβιβαστεί με την ιδέα πως η Ελλάδα δεν μπορούσε και δεν την συνέφερε να ενταχθεί στον Άξονα. Αλλά θεωρούσε εφικτή μια ουδετερότητα "τύπου Φράνκο".
Η προσωπική μας άποψη είναι η εξής:
Ο Μεταξάς θεώρησε, τον Νοέμβριο του 1940, πως είχε μια θαυμάσια ευκαιρία να επεκτείνει τα ελληνικά σύνορα, προσαρτώντας τη Βόρεια Ήπειρο. Ο ελληνικός στρατός δεν μπορούσε σε βάθος χρόνου να νικήσει τους Ιταλούς, αλλά μέχρι τον Ιανουάριο του 1941 είχε τις δυνατότητες και τον ενθουσιασμό να καταλάβει σημαντικά εδάφη της αλβανικής επικράτειας.
Σκέφτηκε, λοιπόν, να επιτεθεί στους Ιταλούς κι αφού ο ελληνικός στρατός φτάσει μέχρι το λιμάνι της Αυλώνας, το πολύ ως τα μέσα Ιανουαρίου 1941, να επιδιώξει τη γερμανική μεσολάβηση για την υπογραφή ελληνο-ιταλικής συνθήκης ειρήνης. Με αυτή, και ο πόλεμος θα τερματιζόταν και η Ελλάδα θα διατηρούσε τα εδάφη της βορείου Ηπείρου που θα είχε καταλάβει-ελευθερώσει ο στρατός της.
Ως αντάλλαγμα, θα προσφέραμε στον Άξονα την ουδετερότητά μας, που σήμαινε πως θα υποχρεώναμε τους Βρετανούς να εγκαταλείψουν τα ελληνικά εδάφη...
Το σενάριο αυτό ίσως εξηγεί δύο ακόμη γεγονότα της περιόδου εκείνης:
α) Ο Μεταξάς πίεζε συνεχώς τον Αλέξανδρο Παπάγο, αρχηγό του Γενικού Επιτελείου, να μην σταματήσει η προέλαση του στρατού στην Αλβανία. Προφανώς ήθελε την ώρα που θα υπογραφόταν η ειρήνη να έχουμε καταλάβει όσα περισσότερα εδάφη μπορούσαμε.
β) Ο Μεταξάς, την ώρα που ο απεσταλμένος του Γεώργιος Πεσμαζόγλου είχε μυστικές επαφές στην Ελβετία με τους Γερμανούς, πεθαίνει, "εντελώς ξαφνικά", στις 29 Ιανουαρίου 1941 στα χέρια των Βρεταννών γιατρών...